Into the Georgian hearts

Zaterdag 14/8
Het heilige hart
Tegen het einde van de middag besluiten we een wandeling te maken door de stad. We kiezen voor een nog niet eerder bezochte kant van de stad en belandden in een prachtige art-deco wijk rondom Marjanishvili en de Aghmnebeli gamziri. Het theater is een pronkstuk van Tbilisi, ’s avonds prachtig uitgelicht, zoals vele andere gebouwen. Tbilisi heeft allure en elegance en kennelijk is het verbruik van water en stroom nog niet aan westerse, morele banden van klimaatpolitiek gelegd. We passeren de snuisterijenmarkt waar veel antieke spullaria :p te koop wordt aangeboden. Achter de drukke, roetige Rustaveli avenue, liggen rustieke parken en rustige brede straten, waar voldoende urbane dynamiek te vinden is. Wij gaan in een park wat drinken. Een 10-jarig vluchtelingenmeisje probeert Jan een heiligenplaatje te verkopen; Jan aarzelt en het meisje loopt naar het volgende tafeltje. De man die daar zit koopt wel een plaatje en als het meisje vertrokken is, roept hij ons en vertelt dat hij een kaartje voor Jan heeft gekocht. Het blijkt een afbeelding van moeder Maria met Jezus, met een religieuze tekst. De man wees naar de Sameba-kerk en legde ons uit dat Nino Tsminda (heilige Nino) het Christendom in Georgië heeft gebracht in de 5e eeuw. Nino werd geboren in Cappadocië en kwam naar het koninkrijk Iveria van koning Mirian en koningin Nana in Mtskheta. Zij genas de koningin, waarop de gehele bevolking zich bekeerde, waaronder ook veel joden en zich lieten dopen in de Aragvi. Nino plaatste een houten kruis op de berg waar nu Jvari ligt en op de plek waar de mantel van Jezus werd begraven verrees de kerk Svetitskhoveli. We kregen een nieuw begrip over het heilige hartland van de Georgische religiositeit.

Zondag 15/8
Voorchristelijk Georgië
In afwachting van onze vrienden die de komende week zullen terugkomen, kiezen we voor korte tripjes binnen Tbilisi. We gaan onderlangs de Mtatsminda om de wijk Sololaki te verkennen en om de resten van de oude Zoroastrische vuurtempel ‘Ateshgah’ en de kasteelruïnes van Shahtakhti te bezoeken. Onderweg komen we langs vele kerkjes, maar van de Ateshgah is er slechts een muur over en een plakkaat en verder niet toegankelijk. We zijn wat teleurgesteld en vragen ons af of de Georgiërs door hun diepe christelijkheid het heidense verleden niet openbaar ten toon willen stellen. Sowieso, lijkt er weinig bekendheid te worden gegeven aan het voorchristelijke verleden. Wel hier en daar wat legenden, maar Georgische geschiedschrijving lijkt zich vooral te focussen op de christelijke periode. Toegegeven, antieke legendes over Medea en Jason zijn wel degelijk bekend en worden ook verteld, maar wij hebben daar relatief weinig van in de fysieke omgeving teruggezien. Mogelijkerwijs zal er in musea meer te zien zijn.

Maandag 16/8
Down in up & coming Vake
We besluiten de Korkebi-bergen ten zuidwesten van Tbilisi op te klimmen naar het meer van Kus Tba. Dat moest via de wijk Vake en we lopen eerst door de nouveau riche Chavchavadze en Abashidzestraat, met de duurste winkels en mensen die daarnaar gekleed zijn. Het is ongelooflijk hoe rijk dit deel van de bevolking lijkt te zijn. Daartussen lopen bedelende kinderen, waaronder een intelligent ogend jongetje met netjes gekamd haar, vriendelijk kijkend, met krukken en slechts één been. Kan dit kind niet naar school? :s Het jongetje houdt ons bezig en inmiddels ergeren we ons aan de poenerige bewoners, met dikke auto’s, die zich compleet lijken af te sluiten voor deze taferelen met hun designerkleding, merkzonnebrillen en vette auto’s, die snoeihard aan komen rijden en je zonder pardon van je sokkel rijden. We zijn wat down. We snappen dat niet elk probleem tegelijkertijd opgelost kan worden, maar vinden wel dat deze mensen verantwoordelijk zijn voor al die bedelende kinderen, die naar je roepen dat ze honger hebben. Behalve het jongetje met één been. Hij zegt niets en staat daar maar :s.

Wij komen terecht in de achterliggende straten en de rijkdom neemt gestaag af. De huizen richting de berg zijn inmiddels van andere kwaliteit en ook de straten en bewoners. We hebben nogal moeite om het stratenplan te volgen en niet op elke straat staan naambordjes. Uiteindelijk vragen we de weg aan een aantal mannen, die hoogstverbaasd zijn dat ze in het Georgisch worden aangesproken door overduidelijk een toerist ;)). Wij worden de juiste richting in geloodst en belanden aan de voet van de berg. Eerst nog straten en huizen en zijn verbaasd van het manoeuvreertalent van de auto’s. Ook hier beginnen de duurdere huizen gebouwd te worden; Vake is up & coming.

Het meer van Kus Tba
Langs een kerkje begint het rotsige pad naar het meer, een steile, maar mooie klim. Meerdere paden sluiten zich aan op het pad dat wij gestart zijn, dat uiteindelijk overgaat in een geasfalteerde weg. Er zijn diverse uitkijkpunten over de stad en we ontdekken een geweldige gezicht in een rotswand. Serieus, het lijkt wel een modernistisch portret, religieus of spiritueel of misschien wel uit een sprookje ;). Maar misschien is het wel het gebrek aan zuurstof door de klim, die met onze fantasie aan de haal gaat ;). We komen aan bij een parkeerterrein en tenniscourts en daarachter doemt het meer op. Groen en mysterieus, begroeid met riethagen en aan de andere kant gecultiveerde terrassen, cafés en restaurants. We hadden op iets ‘wilders’ (with no reference to Dutch politics :p) gehoopt en zwemmen mocht maar op bepaalde plekken. We zijn het meer rond gegaan en besloten een drankje en hapje te doen op een van de hogergelegen resto’s. Het meer dient ter vermaak uiteraard; er dreven bootjes op in de vorm van luxe auto’s en een enkele in diervorm. Vanaf de andere kant zijn we de berg afgedaald langs het openluchtmuseum en werden een door een medewandelaar (Irma) vriendelijk langs een kortere route meegenomen; een steile afdaling zonder pad, slingerend tussen bomen en stenen. Het scheelde wel een behoorlijk stuk, maar graag niet nogmaals :s. Irma begeleidde ons een heel stuk naar de stad; ze was chemicus en vertelde veel over Georgië en de mooie plekken, die we nog niet hadden gezien. Langs Vakis Parki kwamen we weer op bekend terrein en gingen naar huis.

Dinsdag 17/8
Coming to America
In de ochtend bereid ik me voor op een afspraak die ik later die middag zal hebben met een medewerker van USAid. De afspraak vindt plaats op de Amerikaanse ambassade, een behoorlijk stuk buiten het centrum van Tbilisi. Met de taxi rij ik richting US Embassy. Daar aangekomen sta ik voor een groot gebouw voorzien van allerlei beveiligingsmaatregelen, waaronder een heleboel beveiligingspersoneel.
Na binnenkomst meld ik me bij de balie. Mijn laptop, fotocamera en telefoon mag ik niet mee naar binnen nemen. Nadat ik de metaaldetectie heb gepasseerd word ik even later opgehaald door een medewerker. We lopen over het ambassadeterrein, ik ben nu officieel op Amerikaans grondgebied ; )In een briefingroom (zoals in Hollywoodfilms) wacht ik op de dame waarmee ik een gesprek zal hebben. Ze vertelt gepassioneerd over het werk van USAid met name over de gezondheidszorg in Georgië. Haar verhaal verduidelijkt een heleboel vragen en onduidelijkheden die ik de voorbije dagen had. Na ruim anderhalf uur verlaat ik de Verenigde Staten en sta, met al mijn spullen, weer met twee benen in Georgië.

Opluchting
Ondertussen waren er thuis andere perikelen. De ventilator, een noodzakelijk kwaad, bedacht dat hij al op leeftijd was en gaf de geest. Met geen mogelijkheid was hij meer te repareren en de buurvrouw en haar man wisten geen andere oplossing. Sinds we uit Batumi waren teruggekeerd, was het weer gelukkig al wat omgeslagen en met name in de avond en ‘s nachts stond er een verkoelende wind. Maar die dinsdagmiddag en -avond begon een drukkende stilte en hitte en wij vreesden voor het ergste, zonder onze beste vent de ventilator . Maar ineens sloeg het weer om in een knal-en lichtfestijn uit de hemel! Via ons raam zagen we het schouwspel van de weergoden. Zou er echt regen komen?! De wind trok aan en woei door het huis heen; alle ramen staan altijd tegen elkaar open. De belofte van het knal- en flitswerk werd ingelost en de regen brak los! Eerst wat miezerige drupjes, die dan weer ophielden :s. Ook de natuur hield haar adem in. Maar dan kwam de volgende bui en nog één; steeds harder, steeds vaker. Het stof en de muffigheid van de aarde vulden de neusgaten en raakte vermengd met de geur van fosfor uit de hemel. De regen kwam en stopte niet meer en ‘s nachts was het helemaal raak. Wat een verademing. Regen, veel regen en nog een keer regen, alsof de zon nooit meer tevoorschijn zou komen. Blackhole sun won’t u come and drive away the rain: http://www.youtube.com/watch?v=3mbBbFH9fAg

Lasha, zijn verloofde en zus zijn dinsdag aan het eind van de middag vertrokken uit Kobuleti. Zij moeten dus door het noodweer heen en wij maken ons dikke zorgen over hun reis. Een tijdlang hadden zij ook geen bereik, wat leidde tot grote ongerustheid bij Daniël. Van spanning besloot hij om de poetsbeurt van de natuur te pareren en heeft hij het hele huis geboend en gedweild :). Eindelijk bericht, ze waren aangekomen, maar het was al laat en zouden pas de volgende dag langskomen. De nacht was fris en opgelucht konden we zonder ventilator gaan slapen.

Woensdag 18/8
Langs gebaande paden
Opnieuw beklimmen we de Korkebi-bergen, maar nu vanaf de andere kant richting het openluchtmuseum ‘Etnograpiuli’. We gingen via Vakis Parki, het Vondelpark van Georgië. Aan de weg omhoog kon je merken dat het de vorige avond en nacht flink had gespookt op de berg. Grote hoeveelheden water waren de berg afgestroomd en dus bleven we maar netjes op de gebaande paden en waagden geen détours, omdat we niet zeker waren dat de grond zou blijven waar we haar aantroffen :p. We kwamen goed en wel aan bij het museum :))

De entree kost 1,50 lari p.p., zeg maar 65 eurocent ;) en bestaat uit een groot oppervlak dat door paden wordt doorkruist. Daarlangs staan diverse objecten tentoongesteld, zoals traditionele woonhuizen, prehistorische dolmens, oude kerkjes, beelden en een amfitheater uit verschillende regio’s. Het betreft hier de originele items die integraal zijn overgeplaatst, dus hele huizen en kerkjes zijn in hun geheel overgeplant. De woonhuizen behoorden ook echt aan families, die met naam en toenaam staan vermeld, en zijn ingericht met de originele voorwerpen. Waar nodig heeft men het interieur aangevuld en/of gerestaureerd. Per huis/regio zijn er gidsen aanwezig, vaak ook de restaurateurs, die de bezoekers gedetailleerde informatie geven over de oorsprong, het gebruik en desgewenst de restauratietechnieken. En volgens mij hadden we daarvoor moeten betalen, maar het werd niet gevraagd. Ze waren alleen heel geïnteresseerd waar we vandaan kwamen en het feit dat Daniël antropoloog is, maakte het voor hen des te interessanter.

De schrik van je leven
Op dat moment werd er een film gemaakt bij een aantal huizen en wij keken wat mee met de set, de scènes en de voorbereidingen. In één van de huizen woont een bekende Georgische kunstenaar Giorgi Akhvlediani, die zijn werk liet zien en vertelde over zijn kattenopvang :). We hebben de wandeling door de etnische regio’s op advies van een van de gidsen afgemaakt, maar belandden al snel in door gras overwoekerde gedeelten. Hadden we de gids niet begrepen? Er stond geen bewegwijzering en er was ook geen kaart van het gebied beschikbaar. We besloten naar boven te klimmen, maar kwamen op een pad dat juist omlaag voer. Terug dus, weer de helling op . Uiteindelijk verlieten we de paden, omdat het sneller leek een helling te nemen naar een bovenliggend pad, dan het huidige pad te volgen dat met een omweg misschien ergens kwam waar je niet wilde zijn :s. En ja dat werkte. We zagen iets wat we wilden zien en namen onze eigen verkorte routes.

En zo dwalend over het terrein zag Daniël op het pad iets bruins. Jan liep ervoor en zou bij de volgende stap erop bovenop staan. Instinctief greep Daniël Jan van achter bij de arm om hem tot staan te brengen en zei met een holle stem heel indringend: Jaaaaaannn……, die zich wezenloos schrok en een oerkreet uitte die over het hele terrein doorgalmde: “Woehhhaaaaaaaaaaaa”. Een SLANG!!!!!!!!!!...... Het beest was aan het oversteken van de ene naar de andere kant; had ons natuurlijk allang in de gaten, maar veronderstelde geen gevaar van ons te hoeven duchten. Totdat Jan zijn kreet slaakte en het beest niet wist hoe gauw het de veiligheid van het gras moest bereiken :p Wat waren dit voor onbesuisde wezens die zulke geluiden konden maken?

Getraumatiseerd koos de arme slang het hazenpad en ontsnapte aan de fotograagheid van Daniël :s. Wij maakten onze tocht af uitsluitend op de gebaande paden :p, maar wel ver van de met gras begroeide zijkanten in ganzenpas. Daniël voorop, omdat die het meest alert leek, maar wel dusdanig alert dat een opspringende sprinkhaan ook bij ons een noodsprong veroorzaakte en een iets milder “woehhaaa’…. Het werd een vlugge tocht en zochten snel de uitgang op. We snelden langs de filmset, omdat we heimelijk aanvoelden dat onze kreten een paar scènes hadden verpest, die waarschijnlijk overgenomen moesten worden. Bij de uitgang vertelden we de suppoost over de slang en legden het type uit: ‘kavisperi’ (bruin). “Ow”, zei de suppoost, “die is helemaal niet gevaarlijk!” ……. :s. ………. Grrrrrrrr . De helden zakten de berg af zonder verdere noemenswaardigheden, maar wel midden op de weg :s.
’s Avonds hebben we alles nagekaart met Lasha en Teona.

Donderdag 19/8
In de ochtend uren is er door ons beiden gewerkt, Daniel heeft een nieuw reisverslag geplaatst op de website. En Jan heeft verder gewerkt aan zijn ‘onderzoek’. In de middag gaan we even de stad in voor een eerste verkenning naar Georgische souvenirs. De rest van de dag houden we het rustig. We eten gewoon thuis, salades, brood en kaas. ’s Avonds maken we een kort rondje door de Perovskaja, een soort Rembrandtplein met zijn omliggende straatjes met barretjes, restaurants en clubs . Onze vrienden hebben de komende dagen andere verplichtingen en we moeten het even zonder hen stellen. Op zaterdag heeft Lasha een dagje bij zijn opa en oma gepland, die ons hebben uitgenodigd in hun dorp. We besluiten de volgende dag naar een cadeautje te zoeken; we hadden al chocola gekocht en een fles Sambuca, wat een bijzondere betekenis heeft voor Lasha en Daniël. We besloten Misha te smsen of hij vrijdag iets met ons wilde doen en dat wou hij graag :).

Vrijdag 20/8
Aangenaam verrast
Met de metro rijden we naar de Marjanishvilli en gaan daar op zoek naar een geschikt cadeau voor de grootouders van Lasha. Ze wonen in een dorp ten oosten van Tbilisi. We hadden hier en daar geïnformeerd wat passend is om te geven, maar de meningen verschilden nogal. Bloemen waren volgens de één niet populair, maar de ander zei van wel. Chocola was altijd goed. We hadden een boek gezien voor opa (babua), maar daar had oma (bebia) weer niet veel aan. Een Georgische vrouw adviseerde ons een theeset en we besloten dat dat wel een goed cadeautje zou kunnen zijn.
We stuitten op een winkel die allerlei handgemaakte porcelein-, aarde- en glaswerk verkocht. De jongen heette Rustam, hij was Georgiër en had 10 jaar in Turkije gewoond. We kregen toffees en Fanta terwijl we de winkel rondsnuffelde op zoek naar iets leuks. De winkelbediende was heel vriendelijk en behulpzaam en we stuitten op een theeservies en waren erg geïnteresseerd. Daniël ging onderhandelen over de prijs, wat duidelijk gewaardeerd werd en voor een meer dan leuke prijs kregen we het servies ingepakt en wel mee. We werden uitgezwaaid door het gehele personeel inclusief de eigenaar, die persoonlijk met de prijs akkoord was gegaan. Vreemde wereld soms :))

Wederom verrast
Misha haalde ons op met de auto van de trappen van het theater en reed ons naar huis, zodat we het servies konden neerleggen en even opfrissen. Eerlijk gezegd hadden we bedacht om ergens wat te eten of te drinken, maar Misha verraste ons op een tripje naar Svetiskhoveli in Mtskheta waar we de kerk bezochten met persoonlijke uitleg van Misha. We hadden wat pret om twee vrouwelijke gidsen die ons hadden willen overnemen en onderling ruzie kregen :p. Maar Misha is buitengewoon hoffelijk voor Georgische begrippen en legt ons het een en ander uit over Georgische omgangsvormen.
Hij nam ons mee naar een restaurant waar hij uit, eigen ervaring en de kennis van zijn vader, wist dat ze de beste khinkali hadden. Daarnaast kebab, mchvadi (shashlik) een hartig gevulde Mtskhetis perashki (vleespasteitjes). We spraken wat over Georgië, Nederland, de overeenkomsten en verschillen, de moeilijkheden in beide landen. Misha gaat binnenkort hopelijk bij zijn vrouw in Nederland wonen. Hij is voetbalkeeper en kent een aantal mensen die Daniël ook kent en die hadden dus veel te bespreken en te lachen :))

Driemaal verrast
Na het eten nam Misha ons mee naar huis voor koffie of thee en belde naar zijn ouders om onze komst aan te kondigen. We werden hartelijk verwelkomd door moeder, vader, opa en het 11-jarig zusje van Misha. Het was gelijk gezellig, zeer hartverwarmende mensen, die zoveel liefde, begrip en plagende humor voor elkaar hebben. Door de huwelijksbanden tussen Misha en Lasha (hij was getuige) zijn Misha en Daniël nu ook verwanten (hehehe, kan iemand het nog volgen? :p). Misha’s zusje sprak goed Engels en hielp met vertaling, naast Misha zelf. Maar veel werd over en weer in Georgisch en Russisch afgehandeld. We werden door zijn vader ‘ingewijd’ in de kennis van Georgisch eten en wijn en begrepen waar Misha zijn culinaire kennis vandaan haalde. Vader kent alle details van het land en de neusjes van de zalm en alle 600 soorten druiven en bijbehorende wijnen. Diverse wijnen werden ons voorgeschoteld om te proeven en al snel kwamen de Gaumarjos-proosten, waar Daniël af en toe op wederproostte. En hoe meer wijn, hoe beter het ging: op het land, de ouders, de wederzijdse kennissen en vriendschap, op liefde, de gestorvenen, maar daar mochten we niet op eindigen, dus volgden er nog meer. De wijn werd ook een keer letterlijk voorgeschoteld in aardewerken schotelbakjes, een van de traditionele manieren van wijn drinken. Vader en moeder hadden behoorlijk wat rondgereisd en de wereldkennis was te merken in hun wezen. Moeder vertelde over haar reizen naar India, vader naar Dubai en Istanbul en uiteraard Nederland, Duitsland, België &c.
We werden behoorlijk wat wijzer over de Georgische samenleving. Jan kreeg antwoorden op vragen wat een gemiddeld mens verdient, wat werken in Georgië inhoudt, dat mensen boven de 40 zelfs met 3 diploma’s het moeilijk hebben, dat expats anders worden beloond in baantjes en belastingen. Maar ook de moeilijkheden van Georgiërs in het buitenland of zaken waar ze cultureel tegen aan lopen :). En dat ging uiteraard over eten! :p.

We leerden Georgië echt vanuit de mensen zelf kennen en niet alleen de toeristische kant of uitsluitend de mooie verhalen. Er kwam een weddenschap tussen Daniël en vader dat als Georgië niet binnen 10 jaar bij de EU hoort er een Mercedes wordt uitgewisseld of Tskheli Khatuna wordt naar Nederland gehaald :p. Ow, ow, laten die Saakashvili en Sandra maar hun best gaan doen. “En hierbij verklaar ik, Daniël, dat Georgië een intrinsiek deel van Europa is en lidmaatschap behoort te krijgen”……. HELP…… shit shit shit ). We kregen bij de slotdrank een Georgische kaars (santeli) mee om thuis te branden op onze vriendschap. Jan stond zijn armband met kauri-schelpen af aan het lieve intelligente zusje, wat ze met trots droeg. Wat een geweldige mensen, Misha, thank you dear friend, euh relative…. ;)…. Genacvale! :D.

Zaterdag 21/8
Rocky VII
Overdag kwam er niet veel uit ons. De wijn moest weer vervangen worden door bloed en we bleven vooral liggen. We hadden afgesproken met Lasha en Teona om naar de antiekmarkt te gaan, maar we belden af. We zouden pas tegen 18u vertrekken naar Manavi en Misha zou ons ophalen. Lasha, Teona, Nino en haar vriend Shako zouden met een andere auto gaan. Om 18u waren we bij Lasha, maar wachtten nog op Nino en Shako. Uiteindelijk kwamen ze (wij hadden gekaart, troefcall ofcourse ;)).
De rit naar het dorp was enerverend, omdat we bijna een levende koe als vignet op onze motorkap hadden. En we schrokken hoe groot de achterkant van dat beest van dichtbij is :s. Ja we waren in het dorp, dezelfde weg naar Sighnaghi, dus Jan herkende natuurlijk de weg :D. We moesten onderaan het dorp van de provinciale weg af en omhoog over eerst een redelijke weg, die steeds rotsiger werd en uiteindelijk een pad werd van losse stenen. Shako had een fourwheeldrive, maar Misha moest halsbrekende toeren uithalen en ons halverwege naar de andere auto laten overstappen om met zijn auto boven te komen. Maar like a true Rocky himself :p he pulled it off on the rocky village road en wij waren boven :))

Under the stars, genacvale!
We worden hartelijk ontvangen door Bebia en het woonerf binnengeleid. Onze monden vallen open van de lusthof die bij het eenvoudige huis met een prachtig uitzicht over de bergen en valleien rondom. De tuin staat vol met fruitbomen van allerlei soorten peren en vijgen zo groot, rood en zoet. En druivenranken banen zich een weg over de binnenplaats. Op een lager niveau staan pompoenen, komkommers en andere gewassen. In het midden van de hof staat een lange tafel gedekt onder de open hemel met de maan en duizenden sterren als kroonluchter. Babua, Lashas opa, en Daniël begroetten en omhelsden elkaar als langverloren verwanten, terwijl zij elkaar voor het eerst zagen. Genacvale, zo noemden ze Daniël, maar het is lastig om een juiste vertaling voor het woord te vinden. Het betekent zoiets als ‘iemand voor wie je een kogel vangt, voor wie je door het vuur gaat en je eigen leven geeft’. De vertaling ‘mijn beste’ werd door Lasha resoluut van de hand gewezen: “nee, niet eens in de buurt”, zei hij.

We waren een film van Fellini binnengelopen en ontdekten een deel van Lashas oorsprong en een belangrijk onderdeel van de Georgische cultuur, het leven op het platteland (sopeli). Een Bourgondisch buitenleven, romantisch, authentiek, hartverwarmend en gemeend! :)). Daniël en zijn ‘dzmakaci’ Jan werden hartelijk onthaald als verwanten, omdat Daniël al 9 jaar voor hun enige kleinzoon gezorgd heeft. De buurman van opa was er ook, omdat in het dorp een ‘goede buur beter is dan een verre vriend’. Er blaft een hond genaamd Saghlo zoals elke andere hond in Georgië. Babua neemt ons aan de hand mee naar een bank onder bomen met vijgen, karalioki (sharonvruchten denken wij) en druivenranken waar wij met Lasha en babua op gaan zitten in afwachting van het eten en krijgen ondertussen met een zaklantaarn de vruchten uitgelegd en aangereikt. Lasha vertelt dat hij toen hij klein was, op deze bank sliep, samen met zijn babua in afwachting van de koeien die thuiskwamen.

Er kwam een onvergetelijke maaltijd op tafel. Daniël kreeg een plek aan het hoofd van de tafel met babua en Lasha aan zijn zijde. De kip in walnotensaus had de dag ervoor nog gekakeld en dat was te proeven, de groenten en vleesspijzen smaakten ons als nooit tevoren gekruid met de Georgische cultuur en doordrenkt met liefde. Terwijl er allerlei gerechten worden genuttigd en de wijn rijkelijk vloeit, voert babua de proostgesprekken en geeft anderen de alaverdi (tweede proost) waaronder ook Daniël, die zich inmiddels redelijk van zijn taak kan kwijten :)). Babua leest een door hem zelf geschreven gedicht voor, opgedragen aan Daniël voor de zorg voor zijn kleinzoon en neemt Daniël aan als “onsterfelijke zoon, wiens handen licht geven en wiens ouders hij niet kent, maar die hem zo goed hebben gemaakt”. Babua draagt voor, Misha en Lasha vertalen en Daniël wordt alsmaar kleiner :D. Sommige woorden zijn niet meer gebruikelijk onder de Georgische jeugd, dus wordt er onder opa’s voordracht af en toe ook flink gelachen om zijn aparte woordkeuze.

De avond wordt gevuld met kakhuri-liedjes over liefde en vriendschap en de koeien en ezels (viri), die thuiskomen :p. Verder anekdotes en moppen over Svani (Georgische belgenmoppen). Ook Jan is gebombardeerd tot Svani Jani ofwel 'Jancho', de fonetische Georgische schrijfwijze van 'Jantje' ;). Er wordt veel plezier gemaakt en terwijl de avond vordert, daalt ook de temperatuur boven op de berg in de openlucht. Babua is bezorgd om iedereen en vraagt of we het niet koud hebben. Daniël antwoordt: "maar het hart is verwarmd" :D. Meer gerechten komen op tafel, fruit, bonbons en cadeautjes worden uitgedeeld. Vanaf de berg is de kerk en het kasteel prachtig verlicht en we genieten met volle teugen als Lasha ons de rest van het huis laat zien. De schommel waarop hij met zijn oom zat, de bedden waar ze sliepen en de kleine kuikens die op zolder worden gekweekt. We voelen ons rijk en bijzonder. Misha, Daniël en Jan vertrekken in de nacht terug naar Tbilisi, na eerst gevraagd te zijn te blijven slapen. Maar we vertrokken met de belofte een keer met daglicht het opnieuw te beleven en ergens in de buurt land te kopen ;) Babua zou voor ons zorgen, zei hij. We all loved this wonderful wise man, and his precious caring wife. Babua da Bebia, tkven mikvarkar :)).

Zondag 22/8
De laatste dag
In de middag gaan we alsnog voor iedereen een klein souvenirtje kopen. Voor het gemak pakken we voor 1 halte de metro. Tegen 18 uur zijn we thuis en pakken onze koffers in. Nog een laatste maal douchen en dan op naar het vliegveld.

Misha komt Daniël onverwachts om 22.00u met de mededeling dat we snel naar Manavi moeten om Lasha en Teona op te halen. We vertrekken, wel met wat gemopper, omdat het onvoorzien was en wij waren toch heel bezorgd of we het allemaal op tijd zouden halen. Jan blijft achter om de rest in te pakken. Wij vliegen over de weg en halen op tijd Manavi. Lasha zou aan de kant staan en wij dachten dat ze gelijk mee terug zouden gaan. Maar nee, we moesten ff binnenkomen. Lasha wilde Daniël het geboortehuis van zijn vader laten zien. En wauw, weer zo’n mooi huis in een walnotengaard… damn damn damn. Mijn toestel lag thuis :s. Ik maakte snel wat foto’s met mijn telefoon van de plek die voor Lasha heel bijzonder is. Zijn tante, ook Nino :)), verwelkomde mij en ik vertelde dat ik graag een hele dag was gebleven. Kom dan een hele week zei ze ;). Tante Nino gaf mij een hele mooie steen die een bijzonder plaatsje krijgt in mijn huis. Snel terug naar Tbilisi en, ja hoor, de remmen begeven het onderweg! Stille paniek brak uit onder de passagiers. Met moeder en vader aan de telefoon heeft Misha de auto weer aan de praat gekregen. We hebben de auto toch gedumpt en zijn met de taxi verder gegaan en zitten nu thuis te wachten op ons vliegtuig.

Daniël: "Wat een mensen. Ik hou van deze mensen en dit land…. En of ik ooit terug kom…. Ghmerti tsqalobit; als God het wil".

Jan: "Iedereen bedankt voor het meeleven en jullie reacties. Speciale dank gaat uit naar Edith, zij heeft zowel privé als ook vanuit haar professie enorm met ons meegeleefd en ons van advies voorzien. Edith, bedankt. Tenslotte wil ik persoonlijk graag Daniël bedanken als mijn reisgenoot, tolk, schrijver van deze weblog en het inzetten van zijn Georgische netwerk. Uiteraard ook dank aan Lasha voor de geweldige ontvangst in zijn land. We zien jullie graag snel in Nederland!"